Αναστάσιος Χρηστομάνος

Καθηγητής της χημείας, γόνος παλαιάς βυζαντινής οικογενείας εκ Μελενίκου, γεννηθείς εν Βιέννη την 8 Μαρτίου 1841 και αποθανών εν Αθήναις την 2 Οκτωβρίου 1906. Ενεγράφη κατ' αρχάς εις το Πολυτεχνείον της Βιέννης, ακολούθως δε μετέβη εις Καρλσρούην (1861) και Αιδελβέργην προς συμπλήρωσιν των σπουδών του. Εν τη τελευταία ταύτη πόλει εμαθήτευσε παρά τω διασήμω χημικώ Bunsen, του οποίου διετέλεσε και βοηθός, υπήρξε δε εις των κυριοτέρων συνεργατών των επιστημόνων Bunsen, Kirchhoff και Roscoe, μετασχών των πειραμάτων δια την μελέτην του φασματοσκοπίου, της αναλύσεως του φάσματος κλπ. Τω 1861 ανηγορεύθη διδάκτωρ και προσελήφθη, αμέσως κατόπιν, διευθυντής των χημικών εργοστασίων χημικών προϊόντων εν Φραγκφούρτη και Μόσχα.

Τω 1862 κατήλθεν εις την Ελλάδα, κληθείς υπό του τότε υπουργού της Παιδείας Επαμ. Δεληγεώργη, το δ' επόμενον έτος εγένετο υφηγητής της χημείας εν των πανεπιστημίω Αθηνών και συνέστησεν, ιδίαις δαπάναις, μικρόν χημείον. Είτα εξελέγη καθηγητής της Φυσικής εν τω πολυτεχνείω, τέλος δ' εγένετο έκτακτος (1866) και, μετά διετίαν, τακτικός καθηγητής της γενικής εν τω πανεπιστημίω Αθηνών.

Ανέλαβε πολλάς αποστολάς εντολή της κυβερνήσεως (εις Λαύρειον 1865, Παρνασσίδα 1880, Χίον 1881, Μεσσηνίαν 1886, Ιταλίαν και Βερολίνον 1887), αντεπροσώπευσε δε το πανεπιστήμιον εις τα επιστημονικά συνέδρια Βιέννης του 1889 και 1898, Βουδαπέστης του 1889, Λειψίας του 1872, Φρειβούργου του 1883, Μεράνο του 1905, Παρισίων του 1900, Βερολίνου του 1903 και Ρώμης του 1906, του οποίου εξελέγη αντιπρόεδρος. Τω 1897 διετέλεσε πρύτανις.

Ο Αναστ. Χρηστομάνος υπήρξε ο πρώτος συστηματικώς οργανώσας τας χημικάς σπουδάς εν Ελλάδι, εις ενέργειας δ' αυτού οφείλεται η ίδρυσις, κατά το 1883, του Χημείου του πανεπιστημίου.

Αι σπουδαιότεραι εκ των επιστημονικών εργασιών του είναι ο μετ' ακριβείας προσδιορισμός του ειδικού βάρους του αργύρου, μέθοδοι προσδιορισμού μετάλλων της ομάδος των αλκαλίων, η σύνθεσις του διφαινυλίου, η σύστασις των ελληνικών χρωμιτών κ. Α. Αποσταλείς τω 1866 εις Θήραν, κατά την επισυμβάσαν τότε έκρηξιν του ηφαιστείου, παρετήρησεν αυτόθι ίχνη προϊστορικών κατοικιών, την ανακάλυψίν του δε ταύτην, δημοσιευθείσαν, μνημονεύουν έκτοτε πολλά γεωλογικά συγγράμματα.

Έγραψεν: «Αναλυτικοί πίνακες» (1885), «Στοιχεία Χημείας» (δια την εκπαίδευσιν) και «Ανόργανος και οργανική χημεία» (1887, εις δύο τόμους, ήτις απετέλεσεν σταθμόν εν τη ελληνική χημική βιβλιογραφία, «Εισαγωγή εις την χημείαν» (1891).


Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, έκδοσις δευτέρα δια συμπληρωμάτων, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο Φοίνιξ» Ε.Π.Ε., Εγκυκλοπαίδεια γνωστή ως «Πυρσός», τ. 24, σελ. 710
Συντάκτης: Σ.Γ.= Σπυρίδων Γαλανός, καθηγητής των Εδωδίμων εν τω Πανεπιστημίω Αθηνών

Αναλυτικότερα στοιχεία στο άρθρο του Ι. Κανδήλη περί Λάνδερερ και Χρηστομάνου.

Νεκρολογία από τον Κ. Ζέγγελη,Παναθήναια 10/1906 - 3/1907, 13, 31 [PDF]

Συμπληρωματικές πληροφορίες στην νεκρολογία από τον Δ. Τσακαλώτο.

Αναστάσιος Κ. Χρηστομάνος Βιογραφικά στοιχεία και δημοσιεύσεις στο βιβλίο Εκατονταετηρίς 1837-1937. Ε' Ιστορία της Φυσικομαθηματικής Σχολής υπό Μιχαήλ Κ. Στεφανίδου, τεύχος Α', σελ. 12-14


Πορτραίτο του Αναστάσιου Χρηστομάνου σε εργαστήριο στο χημείο του Πανεπιστημίου.
[Από την συλλογή φωτογραφιών του Μουσείου Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών]