Αναστάσιος Χρηστομάνος
Καθηγητής της χημείας, γόνος παλαιάς βυζαντινής οικογενείας εκ Μελενίκου, γεννηθείς εν Βιέννη την 8 Μαρτίου 1841 και αποθανών εν Αθήναις την 2 Οκτωβρίου 1906. Ενεγράφη κατ' αρχάς εις το Πολυτεχνείον της Βιέννης, ακολούθως δε μετέβη εις Καρλσρούην (1861) και Αιδελβέργην προς συμπλήρωσιν των σπουδών του. Εν τη τελευταία ταύτη πόλει εμαθήτευσε παρά τω διασήμω χημικώ Bunsen, του οποίου διετέλεσε και βοηθός, υπήρξε δε εις των κυριοτέρων συνεργατών των επιστημόνων Bunsen, Kirchhoff και Roscoe, μετασχών των πειραμάτων δια την μελέτην του φασματοσκοπίου, της αναλύσεως του φάσματος κλπ. Τω 1861 ανηγορεύθη διδάκτωρ και προσελήφθη, αμέσως κατόπιν, διευθυντής των χημικών εργοστασίων χημικών προϊόντων εν Φραγκφούρτη και Μόσχα.
Τω 1862 κατήλθεν εις την Ελλάδα, κληθείς υπό του τότε υπουργού της Παιδείας Επαμ. Δεληγεώργη, το δ' επόμενον έτος εγένετο υφηγητής της χημείας εν των πανεπιστημίω Αθηνών και συνέστησεν, ιδίαις δαπάναις, μικρόν χημείον. Είτα εξελέγη καθηγητής της Φυσικής εν τω πολυτεχνείω, τέλος δ' εγένετο έκτακτος (1866) και, μετά διετίαν, τακτικός καθηγητής της γενικής εν τω πανεπιστημίω Αθηνών.
Ανέλαβε πολλάς αποστολάς εντολή της κυβερνήσεως (εις Λαύρειον 1865, Παρνασσίδα 1880, Χίον 1881, Μεσσηνίαν 1886, Ιταλίαν και Βερολίνον 1887), αντεπροσώπευσε δε το πανεπιστήμιον εις τα επιστημονικά συνέδρια Βιέννης του 1889 και 1898, Βουδαπέστης του 1889, Λειψίας του 1872, Φρειβούργου του 1883, Μεράνο του 1905, Παρισίων του 1900, Βερολίνου του 1903 και Ρώμης του 1906, του οποίου εξελέγη αντιπρόεδρος. Τω 1897 διετέλεσε πρύτανις.
Ο Αναστ. Χρηστομάνος υπήρξε ο πρώτος συστηματικώς οργανώσας τας χημικάς σπουδάς εν Ελλάδι, εις ενέργειας δ' αυτού οφείλεται η ίδρυσις, κατά το 1883, του Χημείου του πανεπιστημίου.
Αι σπουδαιότεραι εκ των επιστημονικών εργασιών του είναι ο μετ' ακριβείας προσδιορισμός του ειδικού βάρους του αργύρου, μέθοδοι προσδιορισμού μετάλλων της ομάδος των αλκαλίων, η σύνθεσις του διφαινυλίου, η σύστασις των ελληνικών χρωμιτών κ. Α. Αποσταλείς τω 1866 εις Θήραν, κατά την επισυμβάσαν τότε έκρηξιν του ηφαιστείου, παρετήρησεν αυτόθι ίχνη προϊστορικών κατοικιών, την ανακάλυψίν του δε ταύτην, δημοσιευθείσαν, μνημονεύουν έκτοτε πολλά γεωλογικά συγγράμματα.
Έγραψεν: «Αναλυτικοί πίνακες» (1885), «Στοιχεία Χημείας» (δια την εκπαίδευσιν) και «Ανόργανος και οργανική χημεία» (1887, εις δύο τόμους, ήτις απετέλεσεν σταθμόν εν τη ελληνική χημική βιβλιογραφία, «Εισαγωγή εις την χημείαν» (1891).
Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, έκδοσις δευτέρα δια συμπληρωμάτων, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο Φοίνιξ» Ε.Π.Ε., Εγκυκλοπαίδεια γνωστή ως «Πυρσός», τ. 24, σελ. 710
Συντάκτης: Σ.Γ.= Σπυρίδων Γαλανός, καθηγητής των Εδωδίμων εν τω Πανεπιστημίω Αθηνών
Αναλυτικότερα στοιχεία στο άρθρο του Ι. Κανδήλη περί Λάνδερερ και Χρηστομάνου.
Νεκρολογία από τον Κ. Ζέγγελη,Παναθήναια 10/1906 - 3/1907, 13, 31 [PDF]
Συμπληρωματικές πληροφορίες στην νεκρολογία από τον Δ. Τσακαλώτο.
Αναστάσιος Κ. Χρηστομάνος Βιογραφικά στοιχεία και δημοσιεύσεις στο βιβλίο Εκατονταετηρίς 1837-1937. Ε' Ιστορία της Φυσικομαθηματικής Σχολής υπό Μιχαήλ Κ. Στεφανίδου, τεύχος Α', σελ. 12-14
- Λόγος εναρκτήριος (υφηγητού) εκφωνηθείς την 2 Μαΐου 1864 (από την συλλογή Ανέμη)
- Χημεία Υπό H. E. Roscoe, καθηγητού της Χημείας εν Μάντζεστερ, έκδοσις ελληνική αυξηθείσα και προς χρήσιν των Γυμνασίων και ανωτέρων Εκπαιδευτηρίων εντελώς επεξεργασθείσα υπό Αναστ. Κ. Χρηστομάνου, μετά ξυλογραφημάτων. Εν Αθήναις, Εκ του Τυπογραφείου της Φιλοκαλίας, 1878 (το πλήρες κείμενο στην συλλογή Ανέμη)
- Χημική ανάλυσις του ύδατος της θέσεως Μπέλεσι: μέλλοντος να διοχετευθή εις την πόλιν Πόρου, Τύποις Εθνικού Τυπογραφείου (1879) (από την συλλογή DSpace του Ε.Μ.Π.)
- Οδηγός εις την πρόχειρον απολύμανσιν εν καιρώ επιδημιών, Αθήναι 1881 [PDF]
- Λόγος και κρίσεις του Οικονόμειου Διαγωνισμού περί συγγραφής στοιχειώδους εγχειριδίου της Φυσικής [με απόψεις του Χρηστομάνου για την επιστημονική γνώση της εποχής του (1884)]
- Περί χημικής αναλύσεως των ποτίμων υδάτων υπό υγιεινήν έποψιν. Επεξεργασία της περί των υδάτων των Αδαμών εν Αττική Έκθεσις των Α. Κ. Χρηστομάνου και Μ. Χατζημιχάλη, εν Αθήναις, εκ του Τυπογραφείου Ν. Γ. Πάσσαρη, 1885.
- Εγχειρίδιον Χημείας κατά τας νεωτέρας της επιστήμης θεωρίας. Τόμος Πρώτος. Ανόργανος Χημεία, 1887. Μέρος Πρώτον. Αμέταλλα Στοιχεία, Μέρος Δεύτερον: Μέταλλα. [Τεκμήρια 1217 και 1103 από την συλλογή Μέδουσα, το ψηφιακό αποθετήριο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας] και 2 σελίδων παράρτημα με φάσματα.
- Εγχειρίδιον Χημείας κατά τας νεωτέρας της επιστήμης θεωρίας. Τόμος Δεύτερος. Οργανική Χημεία 1889. [412 MB, από την συλλογή Ανέμη] και ο Αλφαβητικός Κατάλογος (ευρετήριο, σελ. 1065-1105)
- Απολογισμός πρυτανείας 1/2/1898
- Ο Προμηθεύς Προμηθεύς, 1, 1 (1890) (από την συλλογή DSpace του Ε.Μ.Π.)
- Η νήσος Σαμοθράκη και ο σεισμός της 28 Ιανουαρίου (9 Φεβρουαρίου) 1893 Υπό Αναστ. Κ. Χρηστομάνου, Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου της Εστίας Κ. Μάϊσνερ και Ν. Καργαδούρη, 1899 Απόσπασμα εκ της Επετηρίδος του Παρνασσού - Ανεκοινώθη εν τη συνεδριάσει του Φυσιογνωστικού τμήματος της 20ης Μαρτίου 1893 (από την συλλογή Ανέμη)
- Αύγουστος Γουλιέλμος Όφμανν, Προμηθεύς, Έτος Γ΄, σσ. 185-188 (1892) (από την συλλογή DSpace του Ε.Μ.Π.)
- Περί της μετατροπής του Φωσφόρου εις Αρσενικόν, Τυπογραφείον "Εστία" (1901) Απόσπασμα εκ του Φυσιογνωστικού Δελτίου του Παρνασσού (από την συλλογή DSpace του Ε.Μ.Π.)
- Γεώργιος Αβέρωφ Λόγος επιμνημόσυνος εκφωνθείς τη 26η Μαΐου 1902 εν τω ναώ της Μητροπόλεως υπό Αναστασίου Χρηστομάνου (από την συλλογή Ανέμη)
- Ν. Κ. Γερμανός, Βιογραφικαί σημειώσεις περί του καθηγητού Αναστασίου Κ. Χρηστομάνου: Τεύχος πανηγυρικόν 1866-1896. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεώνη, 1896 (από την συλλογή Ανέμη)
- Η τεσσαρακονταετηρίς του Αναστασίου Κ. Χρηστομάνου [Αθήνα]: Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεώνη, 1906 (από την συλλογή Ανέμη)
- Κατάλογος εργασιών Χρηστομάνου όπως καταγράφεται στην διατριβή του Ηλία Καρκάνη (2012).

Πορτραίτο του Αναστάσιου Χρηστομάνου σε εργαστήριο στο χημείο του Πανεπιστημίου.
[Από την συλλογή φωτογραφιών του Μουσείου Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών]