Δημήτριος Τσακαλώτος

D. Tsakalotos Φυσικός και χημικός, καθηγητής της φυσικής χημείας εν τω πανεπιστημίω, υιός του Ευστρατίου Τσακαλώτου, γεννηθείς εν Αθήναις τω 1883 [27 Οκτωβρίου] και αποθανών τω 1919 [4 Ιουλίου]. Διδάκτωρ των φυσικών επιστημών του πανεπιστημίου Αθηνών, ετελειοποιήθη εν Λειψεία, Αϊδελβέργη, Γενεύη και Λονδίνω, διατελέσας και έμμισθος βοηθός του εν Γενεύη καθηγητού χημείας Φιλ. Guye.

Επανελθών εις Αθήνας εγένετο (1908) υφηγητής του πανεπιστημίου και διωρίσθη επιμελητής του εργαστηρίου ανοργάνου χημείας, εις ην θέσιν παρέμεινε μέχρι του διορισμού του ως καθηγητού της χημικής τεχνολογίας και είτα της φυσικής χημείας εν τω πολυτεχνείω, ιδρύσας και διευθύνας εν τω μεταξύ το εργαστήριον των αιθερίων ελαίων του υπουργείου Γεωργίας. Τω 1918 διωρίσθη τακτικός καθηγητής της φυσικής χημείας εν τω πανεπιστημίω Αθηνών.

Παρά τα διδακτικά αυτού συγγράμματα («Οργανική χημεία», «Εισαγωγή εις την παρασκευήν οργανικών ενώσεων», «Πίνακες αναλυτικής χημείας», «Tables numeriques et logarithmiques a l'usage des chimists» κλπ.), εδημοσίευσεν, εις ξένα ιδίως περιοδικά και πρακτικά ακαδημιών, υπέρ τας πεντήκοντα χημικάς εργασίας. Αι έρευναί του ανάγονται κυρίως εις την φυσικήν χημείαν και την εφαρμογήν των μεθόδων αυτής επί άλλων κλάδων της χημείας. Είναι δε αύται κατά το πρώτον αι επί του σημείο ζέσεως και τήξεως διαφόρων οργανικών ενώσεων και οργανικών διαλυμάτων. Ταύτας ηκολούθησαν αι επί της εσωτερικής τριβής και του προσδιορισμού των καμπυλών πυκνότητος δυαδικών συστημάτων οργανικών ενώσεων. Αι εργασίαι του αύται έτυχον του βραβείου Vant'Hoff της ολλανδικής Ακαδημίας των επιστημών (1915). Επίσης αξιοσημείωτοι είναι αι έρευναι αυτού επί των ιαματικών υδάτων, της ελληνικής βιομηχανίας, του τερεβινθελαίου, της ασπιρίνης, των αιθερίων ελαίων των εν Ελλάδι φυομένων αρωματικών φυτών, των ιωδιοταννικών ενώσεων κ.ά. Τελευταία εργασία του είναι η επί των μεθόδων χρησιμοποιήσεως των λιγνιτών δημοσιευθείσα μετά τον θάνατον αυτού, επισυμβάντος αιφνιδίως εν Ζυρίχη.

Άπασαι αι πρωτότυποι εργασίαι του Δ. Τσακαλώτου έχουσι δημοσιευθή τω 1931 εις δύο τόμους, υπό τον τίτλον «Δημητρίου Ε. Τσακαλώτου, Χημικαί μελέται και έρευναι» (1904-1919, σελ. 686).

Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. 23, έκδοσις δευτέρα δια συμπληρωμάτων, Εκδοτικός Οργανισμός «Ο Φοίνιξ» Ε.Π.Ε., Εγκυκλοπαίδεια γνωστή ως «Πυρσός»






D. Tsakalotos: ETUDES ET RESERCHES CHIMIQUES. 1904-1919

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ
ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝ ΤΩ ΕΘΝΙΚΩ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝ ΤΩ ΕΘΝΙΚΩ Μ. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΩ

ΧΗΜΙΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΙ
1904 - 1919

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ
ΕΚΔΟΣΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «Π. Δ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΣ»
1931

Δώδεκα έτη μετά τον θάνατο του Δημ. Τσακαλώτου ανατυπώθηκαν οι περισσότερες εργασίες του σε ένα δίτομο έργο 686 σελίδων το οποίο κυκλοφόρησε σε 300 αριθμημένα αντίτυπα.

Όπως φαίνεται από τα περιεχόμενα του έργου αναδημοσιεύονται 60 εργασίες, μεταξύ των οποίων οι διατριβές για διδακτορία και υφηγεσία και οι εναρκτήριες διαλέξεις ως υφηγητού στο Πανεπιστήμιο, καθηγητού στο Πολυτεχνείο και στο Πανεπιστήμιο, και απαριθμούνται 6 συγγράμματα και ακόμη 17 ποικίλες δημοσιεύσεις (βιογραφίες, ενημερωτικά σημειώματα σε επιστημονικά και βιομηχανικά ζητήματα).

Ως εισαγωγικό σημείωμα και βιογραφία του Τσακαλώτου προτίθεται ο επιμνημόσυνος λόγος του Κ. Δ. Ζέγγελη, ο οποίος εκφωνήθηκε στην κεντρική αίθουσα του Πανεπιστήμιου στις 19 Νοεμβρίου 1919 κατά την διάρκεια τιμητικής εκδηλώσεως για τον Τσακαλώτο.

Συμπληρωματικά βιογραφικά στοιχεία προκύπτουν για τον Τσακαλώτο από την νεκρολογία του Πρ. Ζαχαρία στο περιοδικό Αρχιμήδης 20, 57-58 (Αύγουστος 1919 (Μεταγραφή) και την νεκρολογία του Εμμ. Κοντολέοντος στο περιοδικό Αρχεία Ιατρικής και Βιολογίαaς 14 9-12 (1919).

’Αλλα στοιχεία προκύπτουν από την κριτική της προκρίσεως του Τσακαλώτου στην έδρα της Οργανικής Χημείας το 1911: Τηλ. Κομνηνού, "Η απόφασις της επιτροπείας προς υπόδειξιν καθηγητού δια την έδραν της Οργανικής Χημείας. Τίς ο προταθείς κ. Δ. Τσακαλώτος", 1911, τεύχη Α και Β, και την ανάλογη κριτική για τις έδρες Φυσικής και Φυσικής Χημείας του Βασ. Αιγινήτου, "Η Εξέλιξις της Φυσικής εν Ελλάδι. Πρόσωπα και πράγματα, εν Αθήναις, Τυπογραφείον "Εστία", 1911.

Ο Τσακαλώτος τιμήθηκε με υποτροφία της Ολλανδικής κυβερνήσεως το 1915. (ΦΕΚ 3/4/1915)

Στον κατάλογο έργων του Τσακαλώτου, ο οποίος ακολουθεί, προτάσσονται οι αριθμοί των σελίδων του έργου "Χημικαί μελέται και έρευναι", εφόσον αναδημοσιεύθηκαν εκεί.

Συγγράμματα
  • Tables numeriques et logarithmiques a l' usage des chimistes (D.-E. Tsakalotos et Eric Mettler ["Assistants aux Laboratoires de Chimie technique et théoretique à l' Université de Genève" Journal de l'École polytechnique [2] (14) 11 (1910)]). VII+108 p., Paris, Gauthier Villars, editeur, 1907.
    Bull. Soc. Chim. [4] 3, 561 (1908): La Société à reçu pour la bibliothèque: Les Tables numériques et logarithmiques à l' usage des chimistes, par MM. Tsakalotos et E. Mettler
  • Εισαγωγή εις την παρασκευήν των Οργανικών Ενώσεων 1909
  • Αι λευκοματοειδείς ουσίαι 1909
  • Πίνακες Αναλυτικής Χημείας 1910
    Bull. Soc. Chim. [4] 7, 1070 (1910): La Société à reçu pour la bibliothèque: Pinakes analgtikès chèmeias, de Tsakalotos
  • Εγχειρίδιον Οργανικής Χημείας 1911
  • Ανάλυσις ύδατος 1914
  • Bull. Soc. Chim. [4] 3, 82 (1908): La Société à reçu pour la bibliothèque: Introduction à la chimie et Chimie physique, par M. Tsakalotos (2 volumes)
  • Bull. Soc. Chim. [4] 11, 525 (1912): La Société à reçu pour la bibliothèque: Chimie des composés cycliques, par M. Tsakalotos

Σημειώματα

  • Αναστάσιος Χρηστομάνος, Αρχιμ. 7, 63-64 (1906)
  • Λουδοβ. Boltzmann Δελτ. Φυσιοδ. 1906
  • Sur la détermination exacte de l' eau de cristallisation (D. E. Tsakalotos et Ph. A. Guye) Ανακοίνωσις εν τω 90ώ συνεδρίω των Ελβετών φυσιοδιφών. Archives des Sciences physiques et naturelles. Geneve, 1907.
  • Ουίλλιαμ Ράμσαι Ν. ’Αστυ 1908
  • Βιβλιοκρισίαι, Αρχιμήδης 9, 154-155 (1909) : C. Zenghelis, Zur Frage der Erhaltung des Gewichtes, Zeitschrift für physikalische Chemie, 1909, S. 341-358.
  • Βιβλιοκρισίαι, Αρχιμήδης 10, 55-56 (1909) : Henry Le Chatielier, Lecons sur le Carbone, la combustion, les lois chimiques. Paris, Dunot et Pinat, A. Hermann, 1908 (Σχ. 8ον σελ. XIV+456)
  • Βιβλιοκρισίαι, Αρχιμήδης 15, 100 (1914) : Chimie-legale. Guide de l' expert-chimiste par R. de Forcrand, correspondant de l' Institut.
  • Βιβλιοκρισίαι, Αρχιμήδης 15, 118 (1914) : Chemische Konstitution und physikalische Eigenschaften von S. Smiles und R. Herzog. Dresden und Leipzig, Th. Steinkopff, 1914
  • Βιβλιοκρισίαι, Αρχιμήδης 16, 35-36 (1915) : [Βραβείο van't Hoff], Βιολογικός ερανιστής, Em. Bourquelot, Synthese biochimique des glucosides et des polysaccharides. Reversibilite des actions fermentaires. Paris 1914
  • Βιβλιοκρισίαι, Αρχιμήδης 17, 59-60 (1916) : Αλ. Χαρ. Παπαμάρκου. Συνοπτική περιγραφή των ιαματικών υδάτων της Ελλάδος. Εν Αθήναις, τυπ. Εστία 1916 - Δ. Χατζοπούλου, Παραγωγή και βιομηχανία Μακεδονίας. Εν Θεσσαλονίκη, εκ του τυπογραφείου Γ. Δ. Διβάλη.
  • Ασφυξιογόνα και δακρυγόνα αέρια (επιστημονικαί επιφυλλίδαι) Νέα Ελλάς 12/10/1915
  • Η ίδρυσις εργαστηρίου βιομηχανικών μελετών, Πολιτεία 18/8/1918


Από το πανηγυρικό τεύχος των 100 ετών του ΕΚΠΑ (1937)