Η ουμανίνη (Humanin, HN) και τα συναφή με αυτήν πεπτίδια αποτελούν μια οικογένεια βιοδραστικών μορίων (HN-πεπτίδια) με ισχυρή νευροπροστατευτική δράση. Η HN, που θεωρείται το πρώτο μέλος της οικογένειας αυτής, ανακαλύφθηκε το 2001 ως προϊόν έκφρασης (MAPRGFSCLLLLTSEIDLPVKRRA) μιας βιβλιοθήκης cDNA, που δημιουργήθηκε από τον ινιακό λοβό εγκεφάλου με νόσο Alzheimer. Η HN βρέθηκε να καταστέλει in vitro το θάνατο νευρώνων τον οποίο προκαλούν γονίδια συνδεόμενα με την οικογενή μορφή της νόσου Alzheimer (FAD γονίδια), τα β-αμυλοειδή πεπτίδια (κύριο συστατικό των τοξικών αμυλοειδών πλακών) και το αντίσωμα εναντίον της πρόδρομης των αμυλοειδών πρωτεΐνης (αντι-APP αντίσωμα) [Hasimoto et al., PNAS 2001, 98:6336]. Η νευροπροστατευτική δράση των HN-πεπτιδίων εξαρτάται σημαντικά από την πρωτοταγή τους δομή. Μεταξύ των πλέον δραστικών συγκαταλέγονται η HN-[Gly14], η οποία έχει Gly- στη θέση της Ser14, και η κολιβελίνη (Colivelin), ένα "υβριδικό" πεπτίδιο (SALLRSIPAPAGASRLLLLTGEIDLP) που προκύπτει από το συνδυασμό του Activity-Dependent-Neurotrophic-Factor-9 (SALLRSIPA) και, τροποποιημένης, της δραστικής περιοχής της HN (PAGASRLLLLTGEIDLP). Εκτός της in vitro δράσης, διάφορα HN-πεπτίδια αξιολογήθηκαν σε in vivo δοκιμασίες συμπεριφοράς και βρέθηκε ότι βελτιώνουν πειραματικώς προκληθέντα, σε ποντικούς και αρουραίους, προβλήματα μνήμης και προσανατολισμού στο χώρο.
Σχεδόν δέκα χρόνια μετά την ανακάλυψη των HN-πεπτιδίων, ζητήματα όπως ο ακριβής μηχανισμός δράσης, πιθανοί υποδοχείς, θέσεις αλληλεπίδρασης με κύτταρα και ιστούς, βιοδιαθεσιμότητα και βιοκατανομή, πιθανή είσοδος στον εγκέφαλο, κ.λπ., αποτελούν αντικείμενο μελέτης. Απώτερος στόχος της σχετικής έρευνας είναι να συγκεντρωθούν πληροφορίες ως προς τον τρόπο που ασκείται η νευροπροστατευτική δράση αυτών των πεπτιδίων καθώς και να διερευνηθούν οι προοπτικές ανάπτυξης νέων εργαλείων εναντίον των νευροεκφυλιστικών νόσων. Σε αυτό το πλαίσιο, θα παρουσιασθούν και θα συζητηθούν παλιότερα και πρόσφατα ερευνητικά αποτελέσματα της ομάδας μας αναφερόμενα στην επί στερεάς φάσεως σύνθεση νέων HN-πεπτιδίων [Evangelou et al., J. Peptide Sci. 2004, 10:631], σε δομικές μελέτες με ανάλυση NMR και CD [Benaki et al., BBRC 2005, 329:152; Benaki et al., BBRC 2006, 349:634], στην επισήμανση με ραδιοϊσότοπα, σε in vitro μελέτες σταθερότητας και κυτταρικής δέσμευσης καθώς σε μελέτες in vivo βιοκατανομής και in vivo αξιολόγησης της νευροπροστατευτικής δράσης [Kunesova et al., Peptides 2008, 29:1982; Evangelou et al., Peptides 2009, 30:2409].
Ομιλήτρια: Ε. Λιβανίου
Διευθύντρια Ερευνών, Ινστιτούτο Ραδιοϊσοτόπων και Ραδιοδιαγνωστικών Προϊόντων, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»
Ώρα: Δευτέρα, 3 Μαΐου 2010, 13:00